А.Островскийын «На всякого мудреца довольно простоты» произведенийже почеш тыгай лÿман спектакльым сценыш лукто М.Шкетан лÿмеш Марий драме театр кодшо арняште. Моло кузе ом пале, но тиде пашам ончымек, мый шке шижмашем шокшо шогымо деч вара юалге игече толмо годсо дене таҥастарем. Пуйто яндар, свежа южым шÿлалтышым. Да эн ончычак актер-влак верч куанышым. Тыгай материал дене пашам ышташ нунылан — пиал!
Тиде – комедий. Но комедий ден комедият икгай огытыл. 1868 ийыште возалтше ты пьесе моткоч ваштарешлыше акым налын, тудым вурсенытат, сай могырымат палемденыт. Но тиде ийынак тудым сценыш луктыныт: илыш чыным пÿсö сатир йылме дене ончыктымыжо дене театрал-влакым савырен. Да 1875-1917 ийлаште Москвасе, Санкт-Петербургысо да моло театрлаште тудо 627 гана ончыкталтын. Тачат тудо шкенжын кÿлешлыкшым йомдарен огыл. Сандене режиссер-влак кызытат тудым репертуарыш налыт.
Сцене эн ончычак — моторлыкым чапландарыме вер. Ты спектакль лач тидын дене ойыртемалтеш. Вургем сÿретче Татьяна Изычева Марий театрын актержо-герой-влаклан моткочак мотор вургемым чиктен. Ӱдырамаш-влак кокымшо актлан чиемыштым икымше деч сылныраклан вашталтат. Пöръеҥ-влак XIX курымысо поян-влакын чапле вургемышт дене кап-кыл денат утларак вийналтыт, путырак чаткан шкеныштым кучат.
Действий эртыме вер чÿчкыдын вашталтеш. Но тиде моткоч куштылгын ышталтеш: «пöлем пырдыжысе» шпалер да пÿкен веле весе лиеш (художник-постановщик Сергей Таныгин). Да теве тиде пÿкен – моткоч оҥай режиссерский решений. Тудо кажне геройын шкенжын. Обществыште вержылан келшыше – тыге умылыман, векат. Тÿҥ герой Егор Глумовын (артист Алексей Сандаков) – лапка да проста. А теве Нил Мамаевын ватыже Клеопатра (Светлана Сандакова), шоҥго господин Крутицкий (Иван Смирнов) да поян тулык вате Турусина (Светлана Строганова) шкеныштым пушкыдырак пÿкеныш да кÿшкырак «шынденыт». Актер-влак классический произведений почеш шындыме ты спектакльыште тунар весе улыт, пуйто нуным икымше гана ужат. Мутат уке, ик гана модмо дене тичмаш акым пуаш огеш лий, актер-влак мыняр шукырак ты паша дене лектыт, тунар шке образыштым пеҥгыдемдат. Иван Смирнов, мутлан, ок- шакленрак, ик йолжым шупшынрак налмыж дене шке геройжым ойыртемалтшым ышта (чын, южгунамже тидым монден колта). Тыге кажне модшо нерген каласкален каяш лиеш. Ойырен палемдыман Алексей Сандаковым. Тудо толмо почешыже классикыште модмыж годым шкенжын мастарлыкше нерген палдарен ыле. Икмыняр ий сценыште ыш мод. Тиде жапыште актер паша деч посна йокрокланымыже шижалтеш, ынде кокымшо спектакльыште (иктыже «Юмынÿдыр») уло чон пуэн ышта, шкенжым тÿрыс пунчалеш, манаш лиеш. Театрлан тыгай актер кÿлеш.
А сюжет тыгай. Самырык еҥ, Егор Глумов, оксан ÿдырым налын, поян-влак радамыш пурынеже. Тидлан Турусинан тукым шÿжаржым, Машенькам (Алина Егошина), ойырен налеш. Тудын дене палыме лийме корныжо кужу, тиде икмыняр еҥ гоч ышталтеш. Но «семален йöратыме» да вара ондалалтше Клеопатра чыла пашам локтылеш. Тудо Глумовым яндар вÿдыш луктеш. А тудыжо шке могырымжо воктенже улшо-влаклан «чын» акым пуа. А мо, тыгай сÿрет тачат шуэн огыл вашлиялтеш.
Спектакльым режиссер Василий Домрачев шынден. Руш классике дене ышташ кумылаҥмыжлан да ты гана кашым лийме семын келгынрак савыралаш тыршымыжлан тудым саламлыман. Ончышо шке акшым шокшын совым кырымыж дене палдарыш.
Марий йылмыш Мария Илибаева кусарен. Композитор – Сергей Маков.
С.БЕЛКОВА.
«Марий Эл» газет, 2013 ий 5 март
