«Кугэрге» айдеме чоным пургедеш

М.Шкетан л?меш Марий национальный драма театрын коллективше уэш руш драматург Александр Вампиловын пьесыж дене пашам ыштыш.  Самырык режиссер Роман Алексеев икмыняр ий ончыч тудын «Утиная охота» произведенийже почеш «Сонар содомым» калыклан ончаш темлен ыле. Ынде  коллегыже, Алексей Ямаев, «Старший сын» пьеса почеш «Кугэрге» спектакльым сценыш лукто. Тудын премьерыж дене театрын тенийсе тургымжым петырыме. Ты пьеса тылеч ончычат мемнан дене шындалтын. Нылле ий утла ончыч возалтше произведений. Мо угыч тудын деке п?ртылаш таратен?
 
— Еш кокласе кыл нерген таче кумдан кутыраш жап шуын,- манеш Алексей шкеже.- Чылажат еш гыч т??алеш, сандене тидым обществын т?? ужашыжлан шотлыман. Вес могырым, тиде пьеса – актер-влаклан пашам ышташ сай материал. Мемнан самырык тукымна тудым модаш кушкын шуын.  
 
Действий  музыкант Сарафановын ешыштыже эрта. Тушко ?дыр-влакым ужатен толшо да пытартыш автобус деч вараш кодшо кок рвезе пура. Й?дым уремыш поктен ынышт лук манын, иктыже мыскарам ышта, пуйто суртозан шке жапыштыже ик-кок гана вашлийме ?дырамаш деч шочшо эргыже ачажым кычал толын. Тидлан  Сарафанов ?шана, кугэргыжлан шотла.
 
Спектакль т??алтыштак музыка тургыжландарыше с?рет лийшашым шижтара. Гармоньым шупшмо (шоктымо огыл, а чынжымак шупшмо) й?к н?шк? пила дене йыгыме семын чоным корен вола. Мый гын, семым к? келыштарен манын, вигак программыш ончальым. Режиссер шкеже. Спектакль мучко сем (тыште тунар семат огыл, мыняр й?к) т?рл? ситуацийыште действийым келгемдаш полша. Алексей, режиссер семын, произведенийын к?ргышкыж? пураш тыршыме годым шке шижмашыжым весылан ?шанен кертын огыл, ты могырым  ?рдыж гыч полышлан э?ертыде пашам ыштен. Но т??алтыштак музыкын шижтарымыжым тиде кечын актер-влак тыгак т?рыс почын пуэныт манме  чын ок лий ыле. Комедийысе драматический ситуацийлаште ончышын  чонжо пунчалалтме ок палдырне.
 
Образ-влак т?рл? улыт. Павел Ефимовын Бусыгинже — шотан рвезе, но таче гына палыме лийме  Сильван (Алексей Тетерин) авантюрышкыжо ушна. Тидым вес семын от каласе, да тыгайым полдалге койышан е? веле ыштен кертеш. Сарафановын (Иван Смирнов) Васенька эргыже (Дмитрий Воронцов) ден Нина ?дыржат (Людмила Казанцева)  кок т?рл? улыт. Икымшыже школым веле тунем пытара, но шкеж деч 10 ийлан кугурак ?дырамашым й?ратен шынден.  Д.Воронцов тидын марте ойыртемалтын палдырнен огыл ыле, но ты спектакльыште тудлан ончышо ?шана. ?шана тудын модмо рвезын чонжо волгыдо й?ратымаш тул дене авалталтмылан. Илаш веле т??алеш, н?рг?,  е?-влакын торжалыкышт денат ваш т?кнен огыл. Тудын шижмашыжлан ?дыр тыгак вашештышаш манын шона. Но   Наташа (Светлана Сандакова) рвезе дене модеш. Теве киношко билетлан колта. Но тиде жапыште вес п?ръе? (полдалге Сильва) дене вашлийшаш нерген кутырен келша. Тидым пален налмек, Васенькалан моткоч неле лиеш. Шомакат огеш к?л, актерын шинчажым онченак, тидым умылет.
 
С.Сандакова ондакше ныжыл кумылан ?дыр ден ?дырамаш-влакын образыштым сайын чо?ышо семын ойыртемалтын. Но пытартыш жапыште  тудо й?шт? чонан героиньымат ?шандарышын ончыкта. Тыгайрак ыле «Кайыккомбо кашташте» Альбинаже. А «Кугэргыште» тиде эше пе?гыдеме. Тудын героиньыжын весым умылымо, чаманыме шижмашыже нигунарат уке, шонет.
 
?дырамашын шокшыжо ыш шижалт Людмила Казанцеван ыштыме Нинан образыштыжат. Молан? Ава деч тидлан тунем шуктен огыл? Тудын колымекше, ача да шольыж дене илен. Тудлан пеш вашке суртышто ?дырамашын пашаже вач?мбаке возын. Саденак 19 ияшак марлан каяш тореш огыл. Й?рата мо марий лийшашыжым, шкеж деч кугурак ийготан лётчикым? Уке, векат.  Вашлиеш икта?ашрак Бусыгиным. Тудо изажак манын,  чонжо дене огеш ?шане. Но ачаже тыгай лийын кертме нерген увертара: лийын тудын ?дырамашыже. Шижалтеш, ?дырын к?ргыштыж? волгыдо тулойып чолгыжалта. Но актриса тидым т?жваке ынеж лук. А Павел Ефимов,  м?? гешла, ?дыр келшен шичмым огеш шылте. Тудо илалше Са¬рафановымат эргыч омыл манме дене сусырташ л?деш. Тыгодымак ты ешеш вес амал денат кодаш тореш огыл – Нинан пелашыже семын.
 
Ниналан куштылго огыл. Вет тудо ачажым филармоний гыч паша гыч колтымым пала. Но, тудын чонжым сусырташ огыл манын,  палыдымыла коеш. Иван Смирновын геройжым ончышо, чынжымак, чамана. Йочаже-влаклан, ынде тудлан нуно кумытын улыт, репетицийыш каем манын, эрденак лектын кая. Но ончыкылык ве?ыже дене вашлиймаште чылажат т?жваке лектеш. Кудимов (Эдуард Яковлев), кушто тендам ужынам манын шарналташ т?чышыла, луктын пышта: колышым тойымо годым шоктышо-влак коклаште. Музыкант вийдымыш савырна, шкенжым арален налын огеш керт. Т??алтыште йо?галтше музыка умбакыже лач тиде геройын чонжым савырышаш ыле. Ты комедийыште чынжым гын — тудын илыш трагедийже. Иван Смирнов пытартыш гана модмо «М?кш отар» спектакльыште ондаксе деч весе ыле.  Петр кугызан рольым чо?ышыжла, тудын геройын к?рг? чонжо дене илаш тыршыме шижалте. «Кугэргыштат»  тудо ондаксе семын  т?жвал эмоций дене ыш серлаге, айдемын к?ргыштыж?, чоныштыжо мо ышталтмым ончыкташ тыршыш.  Но спектакль гыч спектакль ыш тудо утларак келгемеш манын шонымо шуэш.                            
 
Пьеса материаллан поян, актер-влаклан уло мо дене пашам ышташ. Но ала-кудо татыште нуно ончышым кучен огыт шукто, т?ткыш йомеш. Действий  верыште шогымымла чучеш, динамика огеш сите. Икымше ужаш жап  шот денат кужун шуйна, нойыктара. Адакше действий уремыште да ик п?рт пачерыште эрта гынат, тудо условно веле шелалтын. Тидланат шинча тунемеш.  Декораций проста, сценыште уто арвер уке (да тудо огешат к?л), сандене зрительым лач модмо дене кучен кертман. Тиде, мутат уке, куштылго огыл. Тышке шуаш – режиссер ден актер-влакын т?? шонымашышт. Сценыште модмо спектакль, мутлан, кинофильм деч тидын денак ойыртемалтеш: тудым кажне гана келгемдаш лиеш.
 
Тыгай  пашам сценыш лукташ к?леш. Айдеме ден айдеме, еш кокласе кыл, икте-весым умылаш тыршыме шотышто эре ушештарен, шижтарен шогыман.
 
С.БЕЛКОВА.

«Марий Эл» газет. 2011 ий 28 май

Поделиться ссылкой:

Top