«Мыйын таче шочмо кече»,—

манеш Россий Федерацийын сулло артистше, Марий Эл Республикын  калык артистше Иван Смирнов 2 июльышто, М. Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш драме театрын сценыш лекмекыже. Лач тиде кечын 18 шагатлан ик эн йöратыме артистна ты тÿвыра полатыш театрым пагалыше-влакым веле огыл, тыгак марий эстрада мурым шулен колыштшо-шамычымат пагален ÿжеш.

Мутат уке, пел курым – тиде шкешотан иктешлыме жап. Но вет ты ийгот гыч эше пелыжым йöратыме пашатым эре ик театрыштак шуктен илет гын, тунам, манмыла, шÿм-мокшетге тушко пурен кает. Но И. Смирновын илыш-корныжо вигак артист сомыл гыч тÿҥалын огыл. «Чот изи годым артистак лийнем улмаш, но варарак ялысе пашаеҥ лийме шуын,— шарналта Иван Викентьевич.— Авамат фермыште пашам ыштен, сандене ялысе паша деч лÿдын шоген омыл. Но тыгутлаштак мураш пешак йöратенам: школышто мурем моштымемлан эреак моктеныт. 6-8 класслаште баяным шокташ тунемынам. Тидыжлан мыйым У Торъялыште музыка школышто туныктеныт».

9-10 класслаште тунеммыж годым И. Смирнов кыдалаш профессиональный училищыш каяш шонен пыштен, но тидым ышташ изаже чарен, садлан кöра М. Горький лÿмеш Марий политехнический институтыш (кызыт – Марий кугыжаныш технический университет – Авт.) пураш йодмашым возен. Тидын годым И.С. Палантай лÿмеш музыка училищын вокальный отделенийышкыжат пуран тöчен ончен. «Йÿкем келшен огыл да налын огытыл»,— манеш Иван. Но артист лияш шонымашыже вуйушыжлан эрыкым пуэн огыл. Политехнический институтын лесоинженерный факультетыштыже кок ий тунеммек, 1980 ийыште А.В. Луначарский лÿмеш Театр искусство кугыжаныш институтышто марий студийыш ÿдыр-рвезе-влакым погаш тÿҥалыныт. И. Смирнов, шуко шонкалыде, тушко каяш келшен.

— Тыге Москвасе ГИТИС-ыш тунемаш пурышым,— ойла тудо.— Тудым пытарымеке, Шкетан лÿмеш Марий театрыш пашаш пурен гына шуктышым — 1985 ийыште Совет Армий радамыш нальыч. 1987 ий февральыште, салтак вургемым кудашмеке, театрыш пöтыльым, пашалан шокшым кергалтенак пижым.

Тачысе кечын Иван Смирновым пÿтынь марий тÿня сайын пала. Тудын усталык пашажым кок шöрын гыч аклыман докан: иктыже – тиде драма артист семын, весыже – мурызо. Но палемдыде ок лий: кокытшат ик семынак талын вияҥыт. 

Иван Смирновын икымше рольжо – В. Шекспирын «Двенадцатая ночь» пьесыж почеш шындыме «Латкокымшо йÿд» спектакльыште Шут. Тиде постановка 1985 ийыште ГИТИС-ым тунем пытарыше марий артист-влакын диплом спектакльышт лийын. Тиддеч вара коло вич ий жапыште Марий театрын сценыштыже мыняр рольым модмыжым юбиляр таче шкежат ок шарне. «Репертуар кагазым ышташ кÿлеш. 1985 ий гыч тачысе кече марте могай спектакль шындалтмым возен ямдыленам. Кажныштыже могай рольым модметым сералтен пу»,— йодым. «Чылажым ынде шарненжат ом шукто дыр»,— вашештыш, но йодмем шукташ тореш лийын огыл: тачат рольжо-влакым шарнен-шарнен посна кагазыш возкала. Но шарна тудо икымше кугу рольжымат.

— «Эргымлан кузык» спектакльыште мый шкеак модынам, шкеак муренам,— ойла Иван Викентьевич.— Тидым мый эн сай пашамлан шотлем. Сценыш лекме деч ончыч, мутат уке, чот чытыраш, лÿдаш логалын: мутым мондымо дечат лÿдмö… Кызытат лÿдам, но уже вес семын: шонен пыштыме кÿлеш семын ок лек, калык тыйым ок умыло манын шонет, тургыжланет. Но ынде изишак вестÿрлö тургыжланымаш: кушто мом эше тöрлаташ лиеш? Сценыште ме, артист-влак, рольым модына гынат, геройнан, персонажнан илышыж дене илыман – тудын семынак койын моштыман. 

«Драматический рольымат, комедийныйымат ик семынак пеҥгыде кышкареш чоҥа. Пÿртÿсын пуымо чапле йÿкшö (варажым эше И. Палантай лÿмеш музыкальный училищыште тунемын) оперетта сынан спектакльыште модаш йöным пуа»,— возен артистын мастарлыкше нерген Марий Элын сулло журналистше С. Белкова «Эчук, Полат Акпай, Ози Кузи» статьяштыже. Тидыжлан актёрын репертуаржым ончалмат сита: А. Островскийын «Таланты и поклонники» пьесыж почеш шындыме «Сонарзе ден суксо» комедийыште — Нароков; А. Вампиловын «Кугэрге» («Старший сын») комедийыштыже — ондакше Сильва, кызыт Сарафанов; Н. Гоголь («Женитьба») почеш «Каче пазар» комедийыште — Подколесин; А. Волковын «Оръеҥ мелнаштыже» — Селифон; А. Пудинын «Ой, луй модеш…» драмыштыже — Йыван Кырла; М. Рыбаковын «Морко сем» драмыштыже — Микале да эше шуко моло. Кажныштыже И. Смирнов кумда кöргö вий-куатше, шкешотан улмыж дене ойыртемалтеш. 

Мутат уке, Иван Смирновым марий калык театр актёр семын веле огыл пагала да йöрата. Републикыштына эртаралтше ик кугу концертат тудын деч посна ок эрте. Иван Смирнов — самодеятельный мурызо да композитор-влакым  икымше фестивальыштын лауреатше. Мо оҥайже: ты фестивальыште эстрада мурызо вигак кок номинаций дене сеҥышыш лектын. 
— Тиде фестиваляк мылам ончыко корным почын, манаш лиеш,— ойла таче тудо.— Тылеч вара газетлаште шуко возышт, радио денат ойлышт. Жап лийме семын концертлаште мурашак тыршем – ÿжыт гын, вуйым шупшмаш уке. ™жыт – тугеже калык мыйым ужнеже, колыштнеже. Тидыже мылам таче эн кугу ак.
А ак моткоч шуко лийын…
1995 ийыште И.Смирновлан «Марий Эл Республикын заслуженный артистше», а 1999 ийыште «Марий Эл Республикын калык артистше» почётан лӱмым пуымо.
2000 ийыште Театрын тўнямбал кечыже лўмеш Марий Эл Республикыште ФСБ управленийын начальникше Иван Смирновлан именной шагатым кучыктен.
А. Волковын пьесыж почеш шындыме «Каче-влак» спектакльыште Андрин рольжым модмылан 2006 ийыште «Йошкар-Ола театральный» фестивальыште «Эн сай эпизод» номинацийыште Йыван Кырла лўмеш театральный премийым пуымо.

2007 ийыште Иван Смирновлан «Россий Федерацийын сулло артистше» почётан лӱмым пуымо.
Башкортостан Республикысе Мишкан район администрацийын тўвыра пєлкаже марий культур поянлыкым арален кодымашке да шарымашке, регион кокласе кылым вияҥдымашке кугу надырым пыштымылан Иван Смирновлан шўм гыч лекше кугу Таум каласен. Палемден: «Башкортостанын Российыш шке кумылын ушнымыжлан 450 ий, Российысе марий калыкын икымше погынжылан 90 ий темме лўм дене эртарыме пайрем-влак, мемнан кылнам пеҥгыдемдаш, икте-весылан эҥертен, ваш полшен илаш туныктат. Иван Викентьевич! Таза лийза. Ваш келшымашна Тыланда вийым, у творческий шўлышым ешарыже да эше кўкшырак пашалектышым кондыжо. Илышдам ыҥгайлык, савырлык, умылымаш да пиал вўдышт».

Эстрада искусствышто исполнитель мастарлыкым шуарымашке надырым пыштымылан, Палантай лўмеш Культура да искусство республиканский колледжын «Эстрадын музыкальный искусствыжо» отделенийжын 10 ияш юбилейже лўмеш «Йошкар-Ола» округын вуйлатышыже Л. Ожиганов «Йошкар-Ола» округын депутатше-влакын погынымашышт да тыгак шке лўмжє дене И.Смирновлан Тауштымо серышым кучыктен. Палемден: «Шке пашада да усталыкда дене Те республикын да элын культура да искусство аланыштышт самырык тукымым воспитатлымашке да туныктымашке кугу надырым пыштеда». 
Театральный искусствым вияҥдымашке надыржылан 2007-2008 ийысе тургымым иктешлыме лўмеш И.Смирнов Марий Эл Республикын культура, печать да национальность-влак паша министерствыжын да Российысе театр пашаеҥ-влакын ушемыштын Марий региональный отделенийжын дипломжо дене палемдалтын. 
У Торъял кундемым чапландарымылан да творческий пашажлан 25 ий темме лўмеш И. Смирновлан У Торъял землячествын председательже В. Наумов  Тауштымо серышым кучыктен.
Тыгак Иван Смирнов шуко ий пашам тыршен ыштымыжлан, Марий Эл Республикын театральный искусствыжым да культурыжым вияҥдымашке кугу надырым пыштымыжлан Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынжын Почётан грамотыж дене палемдалтын.  

Василий СЕМЁНОВ,
М. Шкетан лÿмеш театрыште сылнымут ужашым вуйлатыше.

«Кугарня», 2011 ий 17 июнь

Поделиться ссылкой:

Top