Правительство п?ртышт? Россий Федерацийыште Венгр да Эстон республика-влакын чрезвычайный ден полномочный посолышт Иштван Ийдярто ден Симму Тийк дене пресс-конференций эртен.
Республикыште лийме графикышт нунын пеш шыгыр, шуко вере миен савырнаш кумылым ончыктеныт, сандене вашлиймашкат почешрак кодын толыныт. Эн ондак нуно Марий Элыште лиймышт, ужын коштмышт могай кумылым кодымо нерген каласкаленыт. Т?? шотышто нунылан тыште келшен. Курык марийыште лиймышт поснак поро шонымашым коден. Тусо калыкын паша кумылыштым, национальный традицийым, йылмым, й?лам арален кодаш тыршымыштым ойыренак палемдышт. «Арален кодымо – тиде сай, но тудым умбакыжат вия?даш к?леш, а тидыже тендан дене ышталтеш», — тыгайрак шонымашым луктын ойлышт.
— Ял озанлыкыште, образованийыште, культурышто, туризмым вия?дымаште, кулинарийыштат (шижалтеш: нунылан Курык марийыште сийлыме чес келшен) изи огыл се?ымашке шуында, шке вийдалан ?шанен пашам ыштеда, тиде сай. Е?-влак пе?гыдын йол ?мбалне шогат, могай ресурсда уло, т?? шотышто лач тудланак э?ертыман, — манын Симму Тийк.
— Финн-угор калыкын илыме кундемлашке ме кажне ийын коштына, тений теве Марий Элыш толынна, — Иштван Ийдярто коллегыжым ешарен. – Эскерена: кузе родо-тукым калыкна-влак илат, могай се?ымашышт, проблемышт уло. Кызыт национальный культурым, йылмым вия?даш й?н ятыр уло, тидым ме тендан дене лиймына годымат ужна.
Правительство председательын алмаштышыже, культура, печать да национальность паша шотышто министр М.Васютин посол-влаклан Марий Элыш толмыштлан тауштен ойлен. Ондакат тыгай вашлиймаш-влак лиеденыт, ынде тудым умбакыже шуйымо. Уна-влакым р?дола воктенысе огыл, республикын л?мынак эн тора районышкыжо ончыкташ намиен коштыктеныт. Ужышт, аклышт: тора кундемыште марий-влак кузе илат, могай шонымашан улыт.
Вара журналист-влак йодышым пуэденыт. Жап шагалрак лийын гынат, т?? вашмутым налын шуктеныт. Марий Эл ден Венгр Республика коклаште тачысе кылым кузе аклыме нерген йодышлан Иштван Ийдярто тыгерак вашештен:
— Тачысе кечын те, мутат уке, Эстоний, Финляндий дене лишкырак улыда. Тусо университетлаште ?дыр-рвезыда-влак шукынрак тунемыт. Но кызыт Россий ден Венгрий коклаште кыл пеш сайын вия?еш, сандене Марий Эл денат тыгак лиеш. Кызытшат тудо начаржак огыл.
Визит жапыште шагал огыл паша вашлиймаш-влак эртеныт. Ончыкыжым вашкылым вия?дыме шотышто иктаж-мом раш мутланен келшыме мо? Вашкыл культура, образований сферыште гына огыл, молыштат, поснак экономикыште, лийшаш, палемденыт уна-влак. Но мо нерген мутланымыштын чыла секретшымак почын пуэн огытыл.
* * *
Иштван Ийдярто, Симму Тийк М.Шкетан л?меш национальный театрыште марий интеллигенций дене вашлийыныт. Тиде мутланымаш пайдалын эртен.
Вашлиймаште Марий Эл правительство председательын алмаштышыже, культура, печать да национальность паша шотышто министр М.З.Васютин лийын.
Финн-угор эл-влакын чрезвычайный да полномочный посолышт дене шукертсекак пе?гыде кыл ышталтын. Утларакше тидыже культура аланыште палдырна.
Йодышыжат тиде вашлиймаште т?? шотышто т?выра денак кылдалтын ыле.
«Марий калыкын шочмо йылмыже культура аланыште сайын кучылталтмым ме пеш сайын шижна. Но кугыжаныш йылме, очыни, моло вереат вия?шаш. Мутлан, экономикыште, юридический да моло сферыште», — каласыш Иштван Ийдярто.
Эстонийын посолжынат рашемдышаш йодышыжо марий т?выра дене кылдалтын ыле. «Утларакше традиционный культурылан вер ойыралтеш. Но ме кугезе-влакын й?лаштым арален кодымо дене гына серлагышаш огынал. Марий т?вырат тачысе илышлан келшышын вия? толшаш», — каласыш тудо.
— Интеллигенций калыкын вия? толмаштыже кугу верым налеш. Марий калыкыштат тыгак лийшаш, — палемдышт тиде вашлиймашке толшо кугу уна-влак.
Л.Иванова, Ю.Григорьев.
Снимкыште: вашлиймаш годым венгр посол Иштван Ийдярто каласкала.
М.Скобелевын фотожо.
«Марий Эл», 2011 ий 1 октябрь