Муро гыч нине мут-влак актриса Раиса Макарован илыш тамгаже улыт
Чынжымак, тачат Марий Элын калык артисткыже Раиса Макарова курчак гаяк. Самырык годсыж гаяк чулым койышан, мыскараче кумылан, изи капшылан келшыше йытыра чурийвылышан. Тудым курчак семынак ?ндал колтымо шуэш.
Жапше годым В.Регеж-Горохов ден В.Куприяновын «Шуматкечын — мончашке» спектакльлан возымо «Каласал мыланем, Онар» мурышт калыкыште туге шарлен каен, эсогыл тудым йо?галтарыше актрисым, Фенян рольжым модшо Р.Макаровам, У Торъял унагудо гыч колтен огытыл. «Курчакдам» муралтеда, вара лектыда», — ойленыт тусо пашае?-влак гастроль дене мийыше Раисалан. Да тыге кажне гана. Тунам Пётр Эсеней-Рыбаковын пьесыж почеш М.Шкетан л?меш Марий театрыште шындалтше ты спектакль чот й?ратыме лийын, эреак аншлаг дене каен. Лач тудо да «Каласал мыланем, Онар» муро Раиса Макаровалан л?мым конденыт да паша верым пе?гыдемденыт, актриса профессийым ?мырашым ыштеныт.
Такшым Шернур районысо Изи Илешъялеш шочын-кушшо ?дыр, ончыч Токтамыж кандашияш, вара Шернур кыдалаш школлам тунем лекмекыже (кум ий тунемшаш кыдалаш шинчымашым чолга Рая кок ийыште налын) Йошкар-Оласе культпросветучилищыш балет артистлан пурынеже улмаш. Но тудым «йолыштет подъём уке» манын налын огытыл. Молан дыр, но вес отделенийышкат пураш темлыше ниг? лийын огыл. Тыге Рая тунамсе «модный» профессийлан Семёновкысо торгово-кооперативный училищыш каен. Тунеммаштат, спортыштат, художественный самодеятельностьыштат эре ончылно улшо ?дырын ик ойыртемже лийын: тудо эре мурен. Училищым пытарымеке, кевытыш огыл, а Йошкар-Оласе Усталык р?дерыште мурызо-влакын курсышкышт каен. Тыгодым лач «Марий Эл» мурышо да куштышо ансамбль конкурсым увертарен. Рая тергымашым эртен, тудын гай 2-шо альт ?дырамаш й?к пеш к?лешан улмаш.
Аважын гаяк виян, яндар й?кан Р.Макаровам идалык гыч музучилищысе вокальный отделенийыш налыныт. ?дыр тунемме деч посна кас еда Шкетан театрыште вургемым сакалтылшылан пашам ыштен. Лач тышан тудым театрын ятыр комедийым пеш чаплын шындыше режиссёржо Н.В.Лузгинов «кучен». Тыге икымше роль, Шабдар Осыпын пьесыж почеш шындыме «Кориш» спектакль гыч пионер Павыл, шочын. Тиде 1972 ий ноябрьыште лийын. Самырык студенткын модмыжо Пётр Эсенейлан моткоч келшен да тудо возен пыштыме «Шуматкечын — мончашке» пьесыжым, угыч т?рлен, л?мын Раялан келыштарен.
Тиддеч вара театр илыш т??алын. Роль почеш роль, гастроль почеш гастроль. Йот эллаже, ?рдыж кундемлаже, а республикыжым ойлыманат огыл, марий манмыла, тореш-кутынь коштын пытарыме. Мыняр е? дене палыме лийме, мыняр у мурым тунемме!
— Эше кодшо курымысо 70-шо ийлаштак Мишкан селаште илыше Онисан, фамилийжым ынде монденам, аваже ик й?дышт? Пошкырт вел марий-влакын ик сылне мурыштым туныктыш, — каласкала Марий Элын калык артисткыже Раиса Макарова. – Тачат тудым йо?галтарем. Концертлаште эре ик т?рлым мураш ом й?рате.
Сандене теве шкежат такмак-влакым возкала. «Перестройкыжым» шарнеда дыр? Тудлан мутым Раиса Васильевна шке келыштарен. А рольжо-шамыч о?айрак лийышт манын, тыглай е?-влакым эскерен. Жапше годым марий вате-влакын койыш-шоктышыштым сайракын пален налаш Йошкар-Олаште эртаралтше Марий касышкат коштын.
Эре паша да паша. М.Шкетан л?меш Марий национальный драма театрыште 39 ий ыштыме жапыште Раиса Васильевна ш?д? наре образым чо?ен, кече еда, манаш лиеш, т?рл? е?ыш савырнен да кажныштын куанже ден ойгыжым ш?м-чонжо вошт колтен. А Васличаже (Ф.Буляков, «Ныл кувалан ик с?ан»), Проска кокайже (А.Чебанов, «Проска кокай ?дыржым марлан пуа»), Ведасиже (Н.Арбан, «Ке?еж й?д»), Наставийже (Л.Яндаков, «Й?ратымаш? Й?ратымаш! Й?ратымаш…») да мыскара кумылан ятыр рольжо калыкым воштылтен, тыгодымак шонаш таратен, илаш вийым ешарен да ешара.
Раиса Васильевнан еш илышыже нерген пален налаш тыршымемлан артистка шыргыжале гына:
— Паша шуко лийын, еш илышым чо?аш жап кодын огыл.
Лийыныт та?-влакат, еш илышым пырля чо?аш шонышат икте веле огыл улмаш. «Мый — эре пашаште, кум тылзе дене гастрольышто, а пелаш – м??гышт?. Але вара ?мыр мучко эре тыге мыйым вучен илышаш?» — пелашлан ойырышаш е?жым чаманен самырык актриса. Да адакше неле-й?сым чытен, ончен куштымыжлан да туныктен лукмыжлан тауштен, аважлан полшаш вашкен. Ака-ш?жарланат тудын э?ертышыже к?лын, вет ачаже сар гыч сусырген п?ртылын да Раян идалыкат пелаш улмыж годым ош т?ня дене чеверласен. Самырык аваже ныл изи икшыве дене тулыкеш кодын. Изинек шке вийлан гына ?шанен кушшо ?дырын илышыштыже ончыл верым паша налын.
— Жап моткочак писын эрта улмаш, — самырык годсо фотографий-влакым ончен шинчымына годым пелештыш Раиса Васильевна. — Кунам пашат уло да тудо эше чонетлан келшыше, тунамже – кок пачаш писынрак. Ик сценыште марий калыкын пагалыме да й?ратыме артистше-влак Георгий Пушкин, Иван Матвеев, Виктор Бурлаков, Геннадий Копцев, Аркадий Орлов, Андрей Андриянов, Юрий Рязанцев, Иван Никитин, Юрий Иванов, Любовь Булычёва да моло денат модаш пиал логалын. Т??алше артисткылан полшаш тыршеныт. Поснак Мария Николаевна Сапожникова ден Галина Николаевна Иванова-Ямаева к?леш семын виктарен шогеныт. Нунын ка?ашышт деч вара сценыш лекмекем, куштылгылыкым шижынам. Да тачат сцена мыйым чер дечат, моло уто шонымаш дечат эмла.
Кызыт Раиса Васильевна у спектакльлан ямдылалтеш. Тудлан Ильгиз Зайниевын «Люстра» пьесыже почеш ямдылыме спектакльыште П?клан рольжым ?шанен пуэныт.
«Мо к?леш эше артистлан? – ойла Марий Элын калык артисткыже Раиса Макарова. – Эше иктаж лу ийым театрыште ышташ ыле, теве тиде – кугу пиал».
А.Эманова.
«Марий Эл», 2011 ий 26 март