Тихонова Анастасия Тихоновна

ТИХОНОВА АНАСТАСИЯ ТИХОНОВНА (1909-1987)
РСФСР-ын сулло артисткыже (1963)
Марий АССР-ын калык артисткыже (1948)


1909 ий 7 сентябрьыште Морко район, Алсола ялыште кресаньык ешеш шочын. 1921-ше шужен ийыште ачаж ден аважат коленыт. Тиддеч вара ÿдыр Морко йоча пöртыш логалын. 1927 ийыште Арын селасе кресаньык молодёжь школыш тунемаш каен. Марий литературылан негызым пыштыше-влак кокла гыч иктыже, поэт да драматург Н.С. Мухин тунам лач ты школышто туныктен – яндар, сылне йÿкан ÿдырым шекланен шуктен да 1929 ийыште Йошкар-Олашке, Марий кугыжаныш театр пеленсе драме студийыш, тунемаш каяш темлен.
Студийыште пел ий чоло тунеммеке, А. Тихонова Марий облонон направленийже почеш Моско кугыжаныш консерваторийын музыка рабфакышкыже каен. 1932 ий октябрьыште рабфак пашам ыштымым чарнен да Анастасия Тихоновна тидлан кöра Йошкар-Олашке пöртылын, Искусство Марий областной техникумын актёр отделенийыштыже тунемаш тÿҥалын. 1935 ийыште, кÿлеш шинчымашым налмеке, Марий кугыжаныш театрыш пашаш толын да тыште кумло вич ий чоло тыршен.
Актрисын творчествыже тунамсе ийлаште Марий кугыжаныш театрым вуйлатыше режиссер Н. Станиславскийын полшымыж дене сайынак вияҥын. 1934-1936 ийлаште режиссёр тыгак искусство техникумышто туныктен, самырык ÿдырын усталыкшым ужын, режиссер А.Н. Островскийын «Гроза» пьесыж почеш «Кÿдырчан йÿр» спектакльым шындаш пижын да тыште А. Тихоноваланат рольым пуэн. Варажымат тудо Н. Станиславскийын шындыме «Акпатыр» (С. Чавайн, 1935), «Каче пазар» (Г. Гоголь, «Женитьба», 1935), «Окса тул» (С. Чавайн, 1936), «Пундаште» (М. Горький, «На дне», 1941) спектакльлаште модын.
Театрыш А. Мюк-Егоровын режиссёрлан толмекыжат, Анастасия Тихонова öрдыжтö кодын огыл: Васёкын (М. Шкетан, «Шурно», 1933), Полинан (А. Островский, «Доходан вер», 1936) Сашан (А. Пушкин, «Дубровский», 1937), Гаврикын (В. Катаев, «Шкет парус», 1938) рольыштым келыштарен. 
А. Тихонова театрыште пашам ыштыме жапыште шÿдö утла рольым чылаже модын. Тудын актёр пашажым тÿткын ончал лекташ гын, сценысе йÿлам пудыртен манаш лиеш: вет марий ÿдырамашым, тÿҥ шотышто, тыматле, мутым колыштшо семын ужыныт гын, тудо, мöҥгешла, пеҥгыде койыш-шоктышан, тавадаҥ шогал кертше ÿдырамашымат сцена гоч ончыктен кертын.
Актриса такшым лирика шÿлышан лийын, илышым сценыште моткоч мастарын ончыктен моштен. Таклан огыл тудын пашажым кÿкшын акленыт: Ленин орден дене палемденыт, Марий АССР Верховный Советын депутатше лийын.
Анастасия Тихонова театрым уло шÿм-чонжо дене йöратыше еҥ улмаш. Театр верч тургыжланенак, тудо сулен налме канышыш лектын.
Тыглай ма генеральный репетицийлаште тудо спектакль нерген шке шонымашыжым луктын каласаш öрмалген огыл: режиссёр денат, автор денат ÿчашен, шукыж годым келшен да нунын шонымыштым рольжо гоч ончыкташ тыршенак. Чыла тидыжым тудо зрительлан спектакльым ончаш сöрал, тудын кумылжым лукташ манын шонен ыштен. Мутат уке, драматизм койышат öрдыжеш кодын огыл. Саликам (С. Николаев, «Салика») тÿҥ шотышто мутым колыштшо, кÿштымым шукташ вашкыше ÿдыр семын ончыкташ тыршеныт гын, А. Тихонован Саликаже тÿжвач ончалмаште кул семынак койын, но кöргö вий-куатше кöвöлалт шолын шоген – поян-влак вштареш кеч-могай жапыштат тавадаҥ шогалаш ямде лийын. 
«Ачийжат-авийжет» (М. Шкетан) спектакльыште тудын Маюкшо йоча гай койын: я модын-тöрштылын куржталаш ямде лийын, я лыжга, тыматле ÿдыр семын койын, я весылан моткоч ÿшаныше улмаш. Йöратен тудо уло шÿм-чонжо дене Санукшым да ондалалтын. Ондалалтын тудо Санукым чот йöратымыжлан кöрак, ача-аван шомакше дене келшыдымыжлан. 
Марий АССР калык писатель С. Николаевын «Кугу толкын» спектакльыштыжат Оксиналан шуко неле-йöсым чыташ пернен, туге гынат тудын ныжылгылыкше шулен йомын огыл.
А. Фадеевын «Молодая гвардия» романже почеш шындыме «Рвезе гвардий» спектакль шуко марий артистлан кушкаш полшен. Кажныже шкешотан улмыжым, ты марте койдымо усталыкшым почын пуэн кертын. А.Тихоноват лирика, пушкыдо кумылан актриса лийын гынат, тыште тудо шып, но пеҥгыде койыш-шоктышан, фашист-влакын совет мландыш керылт пурымыштлан да нуным кÿрышт кышкаш ямде улмыж дене ойыртемалтын. Эсогыл ныжылге йÿкшат тыште пеҥгыдынрак йоҥгалтын. 
Тыгай вашталтышыже А. Тихонован театрыште пашам ыштыме жапыште шагал гана огыл лийын. Но эн чапле рольжо семын, мутат уке, И. Поповын «Семья» пьесыж почеш шындыме «Еш» спектакльыште Володя Ульяновын аважын, Мария Александровна Ульянован, рольжым шотлыман докан. Тиде спектакль 1962 ийыште шындалтын. Актрисан партнёржо тыште С. И. Кузьминых лийын – тудо Володя Ульяновын рольжым модын. Мария Александровна (А. Тихонова) уло шÿм-чон шокшыжым, шымалыкшым, ныжылгылыкшым йочаже-влаклан, поснак Володя эргыжлан – С. Кузьминыхлан —  пуэн. 
А. Тихонова дене пырля пашам ыштыше ятыр актёр тудын дене пырля модаш моткоч куштылго лийын манын ойла. Тугеже актрисын усталыкше нимучашдымын вияҥынак шоген: артист творчески кушмым чарна гын, тудын пелен сценыш лекше-влакланат вияҥаш йöн ок лий ыле.

 

Поделиться ссылкой:

Top