КУДРЯВЦЕВ АНДРЕЙ АНДРЕЕВИЧ (1926—1982),
Марий АССР-ын сулло артистше (1957),
Марий телевиденийын режиссержо
Упша ялын эргыже
Оршанка районысо Упша кундемыште кӧ лийын гын, сайын пала: тиде пеш кугу ялеш ончыкылык артист Андрей Кудрявцев шочын.
— Кажне гана йоча пагытым шоналтымем годым,— манеш Андрей,— ушышкем тыгай шонымаш толын пура: Совет власть огыл гын, мыланна мом ужаш логалеш ыле…
Но рвезе пиалан жапыште шочын. Тудын вуйжо ӱмбалне Октябрьын волгыдо шӱдыржӧ йолген.
Упша кундем шукертсек шке калыкшын весела койышыж дене, илышым йӧратыше улмыж дене ойыртемалтеш. Тыште уста мурызо ден куштызо-влакым поснак пагалат. Тидлан кӧрак, очыни, кудыр вуй Ондрен сайын кушташ тунеммыже моткоч шуын. Ялысе илыше-влак кокла гыч ала-кудыжо воштыл ойлен: «Сайын кушташ тунеммет шуэш гын, мончаште тунем». А мо, рвезе ӱшанен вет. Кечывал жапыште, еҥ-влакын пашаште лиймышт годым, нуно Пӧтыр Йыван дене коктын, лунчырген пытыше гармоньым пеленышт налын, пошкудо мончашке ошкеденыт. Йыван гармоньым шокта, а Ондре куштен. Тудо жапыште кас еда колхозник-влак коклаште чӱчкыдын монча коҥга урылтмо нерген ойлымым колаш лийын. Шке титакыштым шылташ тӧчен, рвезе-влак йӱкым луктын огытыл.
Тунам Кудрявцев нине «репетицийын» кугу кышам кодышашышт нерген пален огыл.
1943 ийыште, Волжск оласе ремесленный училищым тунем пытарымек, Ондре Ленинград гыч эвакуироватлен кондымо заводышто токарьлан пашам ышташ тӱҥалын. Капше дене тудо пеш изи лийын, санденак калык деч «малыш» деч моло лӱмым колын огыл. Токарный станок дене пашам ышташ тудлан яшлык ӱмбаке шогалаш логалын, уке гын кидше шуын огыл. А пашам рвезе тыршен ыштен. Идалык гыч заводысо лу эн сай пашазылан У ий бал-маскарадыш каяш яра билетым пуэныт. Нине пиалан еҥ коклаште Андрей Кудрявцеват лийын.
Театрыш погынышо еҥ-влак веселитленыт, муреныт, куштеныт. Руш муро семым татар сем алмаштен, татар муро деч вара украин муро йоҥген. Кенета Андрейын пылышыжлан моткоч чот палыме, шӱмым вургыжтарыше Йошкар-Ола велысе куштымо сем шоктен. Баяным уста музыкант-баянист Никита Смирнов шоктен. Музыкантын парняже модын веле, баян могай гына йӱкым луктын! А куштышо лийын огыл.
Тунам, ялысе мончаште тавен кийымыжым шарналтен, Упша ялысе рвезе покшеке тӧрштен лектын. Ала-кушко йомын ӧрын шогымаш, вожылмаш. Кузе гына кадыргылын огыл Андрей! Кӱртньӧ таганан кугу ботинкын мрамор кӱварыш логалмыж еда тул сескем шыжен.
Куштен чарнымек, призым пуаш Андрей Кудрявцевым сценыш ӱжыныт. Тудлан «чонан призым» — сӧсна игым кучыктеныт. Чыланат воштылыныт, совым кыреныт. Сӧсна иге веле нимом умылен огыл, уло йӱкшӧ дене залым шергылтарен.
— Сӧснам ужам гын, кызытат ушышкем тудо сӱрет толын пура,— ойла артист.
Сӧсна иге дене шогылтмыж годым тудын деке кенета чаравуян, кӱчык капан кӱжгӧ марий миен лектын. Тудо рвезым вачыж гыч вӱчкен, ала-мом каласкален. А вожылшо рвезе нимомат умылен огыл. Тудо эсогыл тиде еҥын марий калыкын йӧратыме артистше Илья Россыгин улмыжымат вара гына пален налын.
— Тыланет театральный студийыш тунемаш пураш кӱлеш. Тый дечет сай артист лектеш,— ойлен пытартышлан Россыгин.
Чыла тыге лиеш манын, Андрей шоналтенат кертын огыл. Тудым вигак студийын кокымшо курсышкыжо тунемаш налыныт. 1947 ийыште студийым тунем лектын. Тунамсе выпускник-влак коклаште Майя Романова, Мария Сапожникова, Виктор Бурлаков да молат лийыныт.
Марий АССР-ын заслуженный артистше Андрей Кудрявцевын творческий пашаж нерген мутым лукташ гын, иктым каласымат сита: 1947 ий гыч тудо сценыште шӱдӧ утла рольым модын — «Кеҥеж йӱд» комедийыште Одоким кум, «Кай, кай Йыванлан» комедийыште Кузяк, «Айвика» драмыште Янгелде, «Ачийжат-авийжат» драмыште Мичи да шуко молат.
Пытартыш 1971-72 ийласе сезонышто «Ануш» драмыште чодыра орол партизанын да «Мӱкш отарыште» Корий кугызан рольыштым модын.
Пытартыш жапыште Андрейым режиссерский паша кумылаҥден, санденак шым ий наре тудо телевиденийыште режиссерлан ыштен. Тиде жапыште «Шӱкшудо», «Юмын языкше», «Вучыдымо окса», «Комсомол ӱдыр», «Ӧрмӧк», «Ӱдыр чап» да моло телеспектакльымат шынден. Мутат уке, чыла пашажым ик семын аклаш ок лий. Но сеҥымашыже утларак лийын. Тидым зритель-влак деч чӱчкыдын колаш лиеш.
Тек тудо шке усталыкше дене калыкнам ончыкыжат куандра.
А. АВИПОВ.
«Марий коммуна», 1972 ий, 18 июль