Коршунов Константин Максимович

Марий АССР-ын сулло артистше (1960),
РСФСР культурын сулло пашаеҥже (1979), 
Марий АССР Кугыжаныш премийын лауреатше (1985), 
СССР Писатель ушемын членже (1969), драматург.

1929 ий 14 мартыште Шернур район, Кÿчыкэҥер ялыште шочын. Йоча жапше нелын эртен: 1942 ийыште ачаже фронтышто колен, кок ий гыч аваже ош тÿня дене чеверласен. 
Койсола шымияш школым тунем пытарымеке, 1946 ийыште Константин Коршунов Шернур районысо мланде отделыште агротехниклан пашам ыштен. Художественный самодеятельностьыш коштын, драматический кружокын ик эн чолга еҥже лийын. 1948-1949 ийлаште Марий кугыжаныш филармонийыште хорын артистшылан тыршен.
1949 ийыште МАССР Министр-влак Советын искусство паша шотышто управленийжын напрвленийже дене Ленинградысе А.Н. Островский лÿмеш театр искусство инститтын актёр отдленийышкыже тунемаш пурен.
1954 ийыште, тушто дипломым налмеке, М. Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш театрыш пашаш толын. Тыште кандаш ий тыршен. Актёр сомылжо сайын воранен. «Салика» спектакльыште Эчукын рольжым модмылан 1959 ийыште РСФСР культура министерствын I степенян дипломжо дене палемдалтын. 
Драматург семынат шуко тыршен. 1960 ийыште Марий кугыжаныш театрыште К. Коршуновын «Илыш корнышто» драмыже шындалтын. Тыште автор ик тÿҥ рольым модын. Тиде ийынак Константин Коршуновлан «МАССР-ын заслуженный артистше» почётан лÿмым пуымо.
1962 ий январьыште К. Коршунов Радиовещаний да телевидений шотышто кугыжаныш комитетыш пашаш куснен. Тыште 1975 ий марте режиссёрлан тыршен. 
1975-1980 ийлаште МАССР писатель ушемын литконсультантше лийын. 1981-1986 ийлаште М. Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш театрын сылнымут ужашыжым вуйлатен. Вара писатель-профессионал семын тыршен.
1969 ий гыч СССР писатель ушемын членже лийын. Марий АССР Кугыжаныш премийын лауреатше (1985). 

 

Куатле артист, сылнымут мастар

1950-ше ийлаште М.Шкетан лӱмеш Марий театр шке репертуарышкыже Кугу Отечественный сар нерген спектакльым пурташ палемден. Мутланымеке, Борис Полевойын «Повесть о настоящем человеке» книгаж почеш ямдылаш келшышна. Лӱддымö, тыматле койыш-шоктышан лётчикын рольжым самырык артист Константин Коршуновлан темлышым. Тидлан артистын чылажат ыле: пеҥгыде кап-кыл, келге уш-акыл, мотор чурий. Но Костя тореш лие. «Ом керт, лӱдам. Вес артистлан пуыза», — мане. Кужун мутланыме деч вара, нимом пелештыде, мöҥгыжö кайыш. 
Икмыняр кече эртымеке, угыч лишемынат, ойла: 
— Сергей Иванович, айста ончыч йоллан протезым ямдылыктена. 
Чынжымак, протезым ыштыше мастерскойыш шкеак кошташ тӱҥале. Лётчик-влакын илышыштым келгынрак палаш тыршыш. Тидлан Семёновка села воктен верланыше воинский часть гыч лётчик, Совет Ушемын Геройжо Евгений Трофимов дене вашлияш кутырен келшышна. Тудо ик гана веле огыл артист-влак дене мутланыш, чоҥештылше-влакын илышышт гыч тӱрлö оҥайым  калас¬калыш. Тыгай вашлиймаш артист-влаклан, а эн тӱҥжö Алексей Маресьевын рольжым ямдылыше артист Константин Коршуновлан,  пеш кӱлешан полыш лие. Тӱҥалтышыште икмыняр öрмалгымыже ыле гынат, варажым тиде ялт мондалте. Артист чот тыршен, куанен пашам ыштен. Кузе уке гын, вет тудо сцена гоч айдемын пӱрымашыжым ончышын чонышкыжо тичмашнек шуктышаш. Костя протез дене кошташ кужу жап тунеме. Ончыч пьесыште тудо таза йолан улмыж годым баян шоктымо сем почеш куштен моштымыжым ончыкта, а вес сценыште комиссий ончылно протез йолан улмыжым пеҥгыдемда. Ончышо-влак тиде татыште уло чонышт дене артист пелен лийыныт, чон вургыжын чаманеныт, тунамак кугешненыт. Ту жапыште ты рольым Константин Коршунов семын ӱшандарен модын кертше артист уке ыле. 
Костя Коршуновын илыш корныжо куштылго лийын огыл. Тудо тулык кушкын, шуко нелым-йöсым чытен. Тиде чон куатше спектакльысе рольым модмаштат сайын палдырнен. 
Илышыште тудо ару койышым чот акла ыле. Кап-кыл пелен келыштарыме чатка вургемым чиен ошкыл колтымыжым ятырын йöратен онченыт. Сценыште айда-лийже ыштылше-влакым намыслаш тоштын. «Артист улат гын, тыйым ончен йывыртышт, кугешнышт», — манеш ыле. Константин Максимович пелен «Чынжымак айдеме» спектакльыште театрыште кужу жап  ыштыше Анастасия Тихонова, Тимофей Григорьев, Иван Якаев эмлыше-влакын рольыштым чоҥышт. Мария Сапожникова, Иван Матвеев да молат репетицийлан сайын ямдылалт толыт ыле. Пӱтынь коллектив ик шӱлыш дене илен. Лач тунам Костя Коршунов да Анастасия Тихонова коклаште пеҥгыде паша кыл шочо. Артистка чыла шотыштат Костялан полшен. 
Премьера кечын спектакль деч вара сценыш таушташ утларакшым пöръеҥ-влак кӱзышт. Неле сар корныштым шарналтен, нуно Костялан ӱшандарен модмыжлан моктен тауштеныт. Южышт артистын протез йолжым, чиемжым кученак ончаш пиаллан шотленыт. Тиде спектакльым икмыняр жап  гыч полковник Евгений Трофимоват ончыш. Кусарышым темлышна, тудо «огеш кӱл» мане. 
Спектакль деч вара тудо Костя Коршунов нерген тыге каласыш: 
— Я бы взял вашего артиста на службу в часть. Чувствуется, он настырный… В целом вы очень точно показали этих людей. 
Профессионал лётчикын тыге аклымыже мемнан кумылнам нöлтале. Тудым спектакльын тӱҥ консультантше семын палемденна. Костян пеҥгыде койыш-шоктышыжо устан модаш полшыш. 
Тудо кеч-могай пашамат кугу ӱшан дене гына тӱҥалеш ыле. «Роль мыйым ок ӱшандаре гын, мый кузе ӱшандарен кертам?» — манеш ыле. 
Тудо тыгак Александр Юзыкайнын «Корнывожышто» пьесыж почеш шындыме спектакльыште Петян рольжым уло кумылын чоҥыш. Ты спектакльым калыкна кужу жап йöратен ончыш. Тӱҥ геройын неле ойгыжым сеҥаш полшымо амал дене тудын кидышкыже аккордеоным кучыктышым. А Костя тылеч ончыч шоктен огыл. «Кӱлеш гын, кӱлеш», — мане да йӱдшö-кечыже ты семӱзгар дене шокташ тунеме. 
Ты постановка деч вара Костя каласыш: «Сергей Иванович, мыйынат пьесым возен ончаш кумыл уло. Полшеда вет?» Тудын возымо «Кӱрылтшö сем» пьесыже театрыште нелын шочо. Шуко гана уэш-пачаш лудмо, тöрлымö. Пьеса лийын шумек, йодыш лекте: кö у постановкылан семым воза? Вет пьеса уста композиторын илышыже, пашаже, ойгыжо-куанже дене чак кылдалтын. Сем тыште тӱҥ верым айлышаш. Кузе тудо шочын, молан верч кӱрылтын – чылажат семыш шыҥдаралтшаш.  Мый öрмалгенрак Андрей Эшпай дене мутланаш тоштым.  Уста композиторлан пьеса келшен, пашалан пижаш сöрен. Тыге, Моско оласе шокшо вержым коден, Йошкар-Олашке тольо. Илыме верлан театрын визымше пачашыште улшо кугу пöлемым палемдышна. Тыште лӱмлö композиторна ик тылзе жапыште «Кӱрылтшö сем» спектакльлан семым возыш. Кажне кечын вашлийын каҥашенна, эреак у деч у сем-влакым колыштынна, южгунам ӱчашенат налынна. Тыге Андрей Эшпай шӱмеш пижше, тӱҥ шонымашым ятыр пачаш вияҥдыше,  чоным ласкаҥдыше, кумылым нöлтышö, оркестр дене шокташ йöршö сылне семым шочыктыш. 
Лӱмлö композитор шуко кинофильм¬лан музыкым возен, балет, симфоний, муро-влакын авторжо. А марий драматургийлан икымше да пытартыш возымыжо лие. Константин Коршуновын пьесыже, Андрей Эшпайын семже ик шӱлыш дене иленыт, ваш сöрастарен пойдареныт. Артист-влак Иван Матвеев, Римма Русина, Мария Сапожникова да молат калыклан чапле пöлекым ыштеныт. Тылеч вара марий интеллигенций нерген тыгай кӱкшытан пьеса лийын мо, ала. Чапле пьесым возаш Константин Коршуновын артист улмыжо, театр, режиссёр  пашам сайын палымыже полшеныт.

Сергей Иванов, 
М.Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш театрын 1958-1974 ийласе тӱҥ режиссержо.

Поделиться ссылкой:

Top